Orta Koridor'dan "Ortak" koridora: Ankara Bildirisi

Ankara Bildirisi'nde tarihi ve kültürel temele dayanan ilişkilerin, karşılıklı çıkar çerçevesinde güçlü bir stratejik ortaklığa zemin hazırladığı belirtiliyor.

Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu  |01.02.2025 - Güncelleme : 01.02.2025

İstanbul

Marmara Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu, Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan arasında imzalanan Ankara Bildirisi'nin detaylarını ve bölge için önemini AA Analiz için kaleme aldı.

***

Son yıllarda Avrasya coğrafyasındaki en önemli gelişmelerden biri şüphesiz Türk Cumhuriyetleri arasında hızla gelişen işbirliğidir. Türk devletleri gerek ikili gerekse de Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) çerçevesinde ekonomiden savunmaya, diplomasiden kültüre kadar birçok alanda önemli mesafeler katetti. Türk Cumhuriyetleri arasındaki yakınlaşmada tarihi ve kültürel bağların yanı sıra birçok faktörün de etkisi vardır. Türk Cumhuriyetlerinin, Rusya ve Çin’e alternatif arayışı, Azerbaycan'ın Ermenistan'ın işgali altındaki topraklarını kurtarması sürecinde Türkiye’nin verdiği destek ve Türkiye'nin uluslararası arenada artan gücünü bu faktörler arasında sayabiliriz.

Bu bağlamda, son günlerde önemli bir gelişme daha yaşandı. Ankara, 29 Ocak'ta Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan’ın Dışişleri, Ticaret, Ekonomi ve Ulaştırma Bakanları Üçlü Toplantısı’nın ikincisine ev sahipliği yaptı. Bu görüşmelerin sonucunda Ankara Bildirisi yayımlandı. Toplantının adı aslında tek başına hem bildirinin içeriği hem de genel olarak zirvenin gündemi konusunda ipuçları veriyor.

Orta Koridor'un stratejik önemi

Görüşmede üç ülkenin Bakanları, Türk Cumhuriyetleri arasında işbirliğini arttıracak ekonomiden ulaşıma, uluslararası sorunlardan insani yardımlara kadar birçok konuyu görüştüler ve çok sayıda karar aldılar. Özellikle, üzerinde durulması gereken konuların başında Orta Uluslararası Hazar Geçişli Doğu-Batı Orta Koridor’un geliştirilmesi kararı geliyor.

Türkiye’den başlayarak Kafkaslara, buradan da Hazar Denizi’ni aşarak Türkistan ve Çin’e ulaşan Orta Koridor, tarihi İpek Yolu projesinin canlandırılması açısından önemli rol oynadığı gibi adı geçen ülkelere de ciddi fırsatlar sunuyor. Orta Koridor, aynı zamanda Avrupa-Çin ticaret trafiğinden önemli ekonomik çıkarlar elde etmeyi sağlıyor. Taraflar, Orta Koridor kapasitesinin arttırılması için Avrupa Kafkasya Asya Ulaştırma Koridoru (TRACECA) ve Bakü-Tiflis-Kars demiryolu gibi mevcut projelerin ilerletilmesinin de önemini vurguladılar.

Orta Koridor'un Türk Cumhuriyetlerinin kendi aralarındaki ekonomik ilişkileri ve ticaret hacmini arttırmaları açısından büyük katkıları olacak. Kaldı ki son yıllardaki yakınlaşmaya ve çok yönlü işbirliğine rağmen Türk Cumhuriyetleri arasındaki ticaret hacmi düşüktür. Türk Cumhuriyetlerinin hepsinin en büyük ticaret ortağı ise ya Rusya ya da Çin’dir.

Orta Koridor’un geliştirilme kararının yanı sıra TDT çerçevesinde basitleştirilmiş gümrük koridorunun kurulması ve kendi aralarında ticareti kolaylaştırma kararının alınması da bu bağlamda büyük önem arz ediyor. Yine bildiride bahsedilen gümrük işlemlerinin dijitalleştirilmesi meselesi de üzerinde durulması ve geliştirilmesi gereken önemli konulardan biridir.

TDT üye ülkeleri arasındaki stratejik ortaklık

Toplantıda gündeme gelen bir başka husus, Karabağ ve Doğu Zengezur'da altyapının iyileştirilmesidir. Söz konusu bölgelere yatırımın yapılması, mayınlardan temizlenmesi, Azerbaycan Türklerinin vatanlarına geri dönüş süreçlerinin kolaylaştırılması ve Azerbaycan’a desteğin arttırılması bölgenin güvenliği için önemlidir. Bu çerçevede, taraflar Karabağ ve Doğu Zengezur bölgelerinde ortak yatırım projeleri hayata geçirme konusunda da anlaşmaya vardılar. Bu madde, Türk dünyasının geleceği açısından son derece önemlidir.

Nitekim yukarıda da belirtildiği üzere Azerbaycan’ın Türkiye’nin desteğiyle işgal altındaki topraklarını kurtarması, Türkiye’nin Türk Cumhuriyetleriyle ve genel olarak TDT çerçevesinde yakınlaşmayı arttırdığı gibi bildiride belirtilen söz konusu yardımlaşma, hem bölgede Azerbaycan’ın elini güçlendirerek geriye kalan sorunların çözümünde yanında önemli destekçilerinin olduğunu gösterecek hem de somut bir şekilde taraflar arasında işbirliğini artıracaktır.

Nitekim bildiride tarihi ve kültürel temele dayanan ilişkilerin, karşılıklı çıkar çerçevesinde güçlü bir stratejik ortaklığa zemin hazırladığı belirtiliyor. Türk Cumhuriyetleri arasında işbirliğinin artması, söz konusu yakınlaşma üçüncü ülkelere karşı gerçekleştirilmese de bölgedeki dengeler açısından oldukça önemlidir. Nitekim 17 Ocak'ta bölgenin diğer iki ülkesi olan Rusya ile İran stratejik ortaklık anlaşmasını imzalayarak birçok alanda ortak hareket etme kararı aldılar.

Bildiride dikkat çeken hususlardan biri de, Afganistan’a insani yardımların yapılmaya devam edilmesinin ve 2024 yılında kurulan TDT Afganistan Çalışma Grubu’nun çalışmalarını arttırmasının kararlaştırılmasıdır. Afganistan’da istikrarın sağlanması, Orta Asya’nın istikrarını da doğrudan etkiliyor. TDT’nin kendi aralarındaki ilişkilerin yanı sıra bölgesel sorunlarla ilgilenmesi ise uluslararası örgütlerin işlevselliğini kaybettiği bir ortamda TDT’nin prestijinin artırılması bakımından oldukça mühimdir. Kaldı ki taraflar yalnızca Afganistan konusunu değil, Filistin meselesini de gündeme getirdiler ve sorunun iki devletli çözüm temelinde çözülmesi gerektiğinin altını çizdiler. Türkiye, hem Afganistan hem de Filistin meselelerinde ciddi katkı sunan ülkelerden biridir. TDT'ye üye ülkelerin bu tür sorunlarda Türkiye ile birlikte hareket etmeleri hem Türkiye’nin elini güçlendirecek hem de kendileri için uluslararası arenada yeni fırsatlar yaratacaktır.

Netice itibarıyla Ankara toplantısında alınan kararlar da TDT çerçevesinde hayata geçirilen projeler de tüm üye ülkelerin çıkarına olup taraflar arasında güçlü stratejik ortaklığın gelişmesini sağlıyor ve üye ülkeleri kendi bölgesinde önemli oyuncular haline getiriyor.

[Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu Marmara Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesidir.]

* Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Anadolu Ajansının editoryal politikasını yansıtmayabilir.

Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan'ın imzaladığı Ankara Bildirisi açıklandı

Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan arasında düzenlenen ikinci üçlü mekanizma toplantısının sonunda ortak Ankara Bildirisi açıklandı.

Can Efesoy  |29.01.2025 - Güncelleme : 30.01.2025

Fotoğraf: Arda Küçükkaya - AA
 

Ankara

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Özbekistan Dışişleri Bakanı Bahtiyar Saidov, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov'un katılımıyla Ankara'da JW Marriott Ankara Otel'de düzenlenen Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Dışişleri, Ticaret, Ekonomi ve Ulaştırma Bakanları Üçlü Toplantısı'nın ardından Ortak Bildiri yayımlandı.

Bildiri metninde, katılımcı bakanlar ve toplantının detaylarına ilişkin bilgilere yer verilerek, Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan arasındaki "güçlü stratejik ortaklığın", "karşılıklı saygı", "güven", "ortak çıkar" ve "tarihi kültürel bağlar temelinde" şekillendiği vurgulandı.

Ülkelerin, birbirinin egemenliği, toprak bütünlüğü ve sınırlarının dokunulmazlığına kesin desteğinin teyit edildiği aktarılan bildiride, Birleşmiş Milletler (BM) Şartı ve uluslararası hukukun evrensel kabul edilen ilke ve normlarına bağlı kalındığı kaydedildi.

Bildiride, ticaret, yatırım, sanayi, enerji, ulaştırma ve lojistik, dijitallik ve iletişim alanlarında ortak projelerin geliştirilmesi ve teşvik edilmesinin artan önemi kabul edilirken, 2 Ağustos 2022'de Özbekistan'ın başkenti Taşkent'te yapılan ilk toplantının sonuçlarının, bu alanlardaki ilişkilerin daha da derinleşmesine katkı sağlamasının memnuniyetle karşılandığına yer verildi.

Üç ülkenin sınırlarından geçen Orta Koridor'un öneminin yinelendiği bildiride, söz konusu koridorun Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan'ın transit potansiyelinin artmasındaki rolüne dikkat çekildi.

Avrupa Kafkasya Asya Ulaştırma Koridoru'nun önemine vurgu yapıldı

Bildiride, Avrupa Kafkasya Asya Ulaştırma Koridoru'nun (TRACECA) güçlendirilmesi, faaliyetlerinin etkinliği ve verimliliğini artırma yollarının değerlendirilmesi gerektiği ve mevcut şartlarda mekanizmaların tam etkinliğinin korunmasının önemine işaret edildi.

Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan'ın, "yüksek transit potansiyelinden" en iyi şekilde yararlanmak amacıyla TRACECA'da dahil olmak üzere uluslararası ulaşım koridorlarının geliştirilmesine yönelik söz konusu ülkeler arasındaki mevcut işbirliğinin daha da güçlendirilmesine vurgu yapılan bildiride, üç ülke arasındaki mevcut üçlü işbirliği formatının, ortak hedefleri güçlendirmeye ve karşılıklı faydaya dayalı ilişkileri sağlamlaştırmaya yönelik olduğu kaydedildi.

Bağlantı projelerinin ilerletilmesine destek

Bildiride, bölgesel ve uluslararası ortak çıkar ve öncelik konularında işbirliğini artırma kararlılığı yinelenerek, devletlerin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü zedeleyecek her türlü girişime karşı ortak eylemlere yönelik destekler vurgulandı.

Uluslararası sınırlar içerisinde üç ülkenin, birbirlerinin toprak bütünlüğüne saygı duyduğuna işaret edilen bildiride, ekonomi, ticaret, yatırım ve transit taşımacılık alanlarında işbirliğinin tam potansiyelini uygulamak için ortak çabaları sürdürme kararlılığı ifade edildi.

Orta Koridor'un kapasitesinin artırılması vurgusu

Bildiride, bu işbirliğinin bölgesel refahı teşvik etmede kritik rol oynadığının altı çizilerek, Orta Koridor boyunca, ulaşım altyapısının geliştirilmesi, dijitalleşmenin teşvik edilmesi ve ticaret akışlarının kolaylaştırılması konusundaki ortak iradenin, diğer ilgili bölgesel ulaşım girişimleriyle uyum içinde, daha geniş bağlantı gündemi çerçevesinde olduğu belirtildi.

Orta Koridor'un kapasitesini ve rekabetçiliğini artırmak amacıyla, özellikle "ulaşım", "sınır geçişleri" ve "gümrük işlemlerinin dijitalleşmesi" konusunda yeni altyapı projelerinin geliştirilmesinin önemine değinilen bildiride, bu amaçla Bakü Uluslararası Deniz Ticaret Limanı ve Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu gibi bağlantı projelerinin ilerletilmesine desteğin tam olduğu kaydedildi.

Ana lojistik merkezleri, taşıyıcıları ve istasyonları arasında işbirliğini artırma amacıyla Haziran 2024'te kurulan Lojistik Merkezler ve Kargo Taşıyıcıları Birliği'ne duyulan güvenin teyit edildiği bildiride, bu birliğin ulaşım altyapısının gelişimine, kamu ve özel kuruluş ortaklığıyla yatırım çekilmesine, hızlı, düzenli ve az maliyetli nakliye ulaşımı için çözüm bulmaya katkı sağladığı belirtildi.

Bildiride, Türk devletlerinin ulaşım kapasitesini ve uygulamalı işbirliğiyle özel ulaşım sektörünü geliştirmek için Mart 2024'de Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Ulaştırma Dernekleri Başkanları toplantı mekanizmasının kurulduğu kaydedilerek, böylece bağlantısallık alanında daha ileri bir işbirliği sağlanabileceği bildirildi.

Bildiride, Eylem Planı'nın kabul edilmesinden duyulan memnuniyet ifade edilerek, planın ulaştırma alanında işbirliğini geliştirmeyi, bölgesel bağlantısallığı ve sürdürülebilir ulaşım sistemlerinin güçlendirilmesini amaçladığı vurgulandı.

Karabağ ve Doğu Zengezur bölgesinde yeniden inşa ve ıslah çabalarına katkı

Taraflar, Türk Devletleri Teşkilatı ülkeleri arasında taşımacılık belgelerinin dijitalleştirilmesi için eCMR sisteminin uygulanması konusunda BM Avrupa Ekonomik Komisyonu (BMAEK) nezdinde başlatılan çalışmalardan duydukları memnuniyeti dile getirdi.

Taşımacılık faaliyetlerinin dijitalleştirilmesinde e-İzin mekanizmasının faydalarını ve kağıt izinlerin kaybolması veya kötüye kullanılmasından kaynaklanabilecek zorlukların ortadan kaldırılmasını kabul eden taraflar, Türkiye-Azerbaycan ve Türkiye-Özbekistan arasında test rejiminde çalışan e-İzin sisteminin uygulanmasını memnuniyetle karşıladı.

Taraflar, Özbekistan'ın yüklerinin Orta Koridor üzerinden taşınmasını kolaylaştırmak için gerekli yardımı sağlamaya hazır olduklarını ifade etti.

Öte yandan bildiride, bölgesel ulaşım, iletişim ve altyapının geliştirilmesi konusunda işbirliği yapılması ve demiryolları, karayolları, lojistik merkezleri ve havaalanlarının tasarımı, inşası ve işletilmesi konularında deneyim alışverişinde bulunulması hususunda mutabık kalındı.

Karabağ ve Doğu Zengezur'a yatırım

Taraflar, işgalden kurtarılan Karabağ ve Doğu Zengezur bölgelerinde altyapı, modern kamu hizmetleri ve akıllı şehir çözümlerine yatırım yaparak Azerbaycan'ın insani mayın temizleme dahil olmak üzere yeniden inşa ve ıslah çabalarına katkıda bulunmanın ve böylece ülke içinde yerinden edilmiş kişilerin güvenli ve onurlu bir şekilde geri dönüşünü kolaylaştırmanın önemini yineledi.

Bu doğrultuda taraflar, Azerbaycan'ın Karabağ ve Doğu Zengezur ekonomik bölgelerinde yatırım projelerinin gerçekleştirilmesine olan ilgisini dile getirdi.

TDT çatısı altında devam eden bağlantı işbirliğinden duydukları memnuniyeti teyit eden taraflar, çok taraflı işbirliği için sağlam bir yasal çerçeve oluşturan dört belgenin imzalanmasını ve uygulanmasını memnuniyetle karşıladı.

TDT bünyesinde anlaşmalar

Taraflar, TDT bünyesinde ticari ve ekonomik işbirliğini güçlendiren yasal altyapının daha da geliştirilmesi amacıyla "Türk Devletleri Teşkilatı Üye Devletleri Hükümetleri Arasında Basitleştirilmiş Gümrük Koridoru Kurulmasına İlişkin Anlaşma", "Türk Devletleri Teşkilatı Ticaretin Kolaylaştırılması Strateji Belgesi" ve "Türk Devletleri Teşkilatı Üye Devletleri Hükümetleri Arasında Dijital Ekonomi Ortaklık Anlaşması" belgelerinin imzalanmasından duydukları memnuniyeti dile getirdi.

Mevcut Karma Ekonomik Komisyon mekanizmalarının başta ticari ve ekonomik ilişkiler olmak üzere, birçok alanda işbirliğinin geliştirilmesine sağladığı katkının altını çizen taraflar, düzenli toplantıların faydalarını yineledi.

Taraflar, TDT tarafından 18 Mayıs 2024'te kurulan Türk Yatırım Fonu'nun tam olarak faaliyete geçmesinin, sanayi üretimi, ulaştırma, tarım, dijital teknolojiler ve turizm gibi karşılıklı ilgi alanlarındaki ticaret, altyapı ve kalkınma projelerini önemli ölçüde artıracağına olan inançlarını vurguladı.

Ekonomi, ticaret ve yatırım ilişkilerinin geliştirilmesi

Bildiride, inşaat, ihale ve ilgili konularda işbirliğinin güçlendirilmesi için gerekli adımların atılması konusunda kararlılık dile getirilerek, ticaret, sanayi ve ekonomik ilişkilerin önemine işaret edildi.

Ayrıca bildiride, özel sektörler arasında karşılıklı yatırımın teşvik edilmesi, iş insanları, ticaret ve sanayi odaları, iş dernekleri arasında doğrudan iletişimin genişletilmesi ve daha geniş kapsamlı ithalat ve ihracat fırsatlarının keşfedilmesine hazır olunduğu ifade edildi.

Tedarik zincirinin tarafları ve iş temsilcileri arasında bağlantının güçlendirilmesinin öneminin vurgulandığı bildiride, kurumlar arası koordinasyonun geliştirilmesi ve daha kapsamlı bağlantısallık çerçevesinde yabancı ticaret işlemlerinin kolaylaştırılmasının altı çizildi.

Bildiride, 11 Kasım 2022'de Semerkant'ta düzenlenen 9. TDT Zirvesinde kabul edilen TDT Ticaretin Kolaylaştırılması Stratejik Belgesi'yle aynı doğrultuda ticaretin ivme kazanmasına yönelik adımlar atılmasının önemi vurgulanarak, TDT Ticareti Kolaylaştırma Komitesi'nin 2025 Eylem Planı'nın memnuniyetle karşılandığı kaydedildi.

Sanayi, tarım, inovasyon ve dijitalleşme alanlarında işbirliğinin önemi

Bildiride, sanayi, inovasyon ve dijital kalkınma, dijital ticaret ve gümrük işlemlerinin dijitalleşmesi alanlarında uygulamalı işbirliğini derinleştirme yönündeki kararlılık vurgulandı.

Gıda güvenliği, tarım, gıda işleme ve ilgili araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde teknik işbirliğinin güçlendirilmesinin önemine dikkat çekilen bildiride, sürdürülebilir ve dayanıklı tarım değer zincirlerine ihtiyaç duyulduğu ifade edildi.

Bildiride, özellikle bölgesel enerji güvenliğini güçlendirmek için yenilenebilir enerjilere odaklanılarak, bu alanda daha geniş işbirliği olasılıklarını görüşmek için duyulan kararlılık dile getirildi.

Ayrıca bildiride, özellikle Sıfır Atık girişimi, yeniden ağaçlandırma ve BM Genel Kurulu'nun Aral Gölü bölgesinin ekolojik inovasyon ve teknoloji bölgesi olarak ilan ettiği özel kararının uygulanmasının teşviki yoluyla çevre, iklim değişikliği ve şehirleşme alanlarında bilgi ve tecrübe paylaşımı ve işbirliğinin güçlendirilmesi kabul edildi.

Bildiride, mayın temizleme ve sürdürülebilir yeniden inşa dahil, özellikle Azerbaycan'ın Karabağ ve Doğu Zengezur bölgelerinde çevresel iyileştirme ihtiyacı bulunduğu kaydedildi.

Azerbaycan'da düzenlenen COP29'a destek

Bildiride, Azerbaycan'ın düzenlediği BM İklim Değişikliği Taraflar Konferansı (COP29) memnuniyetle karşılanarak, Azerbaycan'ın konferans başkanlığına verilen güçlü destek vurgulandı.

İklim çalışmalarını sürdürülebilir kalkınmayla uyumlu hale getirmeyi amaçlayan COP29'un Aksiyon Gündemi'nin kapsamlı girişimleriyle uyumlu olunacağı kaydedilerek, TDT İklim, İnovasyon, Yeşil Ekonomi ve Ticaret Ortaklığı ile TDT İklime Dirençli Köyler Forumu'nun kurulması için bildiriler imzalanması, TDT çerçevesinde inşa edilen COP29 bölgesel mirası takdirle karşılandı.

Bildiride, Azerbaycan'ın, "Daha Güçlü CICA, bağlantısallık, dijitalleşme ve Asya'da sürdürülebilir büyüme" temasıyla Asya'da İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı (CICA) dönem başkanlığı koltuğuna oturması memnuniyetle karşılanarak, ortak çıkar girişimlerini de içeren dönem başkanlığı önceliklerinin uygulanmasına katkıda bulunulmaya hazır olunduğu belirtildi.

Trans-Afgan Demiryolu Projesi'nin önemine işaret edildi

Orta Asya'da güvenliğin sağlanması ve uluslararası toplumun Afgan halkına kesintisiz insani yardımları sağlaması çabalarının devam ettirilmesinde Afganistan'daki kalıcı barış, istikrar, refah, güvenlik ve sosyoekonomik gelişimin önemli etken olduğuna dikkat çekilen bildiride, 6 Kasım 2024'te Bişkek'te düzenlenen TDT Devlet Başkanları Konseyi 11. Zirvesi'ndeki bildiriyle uyumlu olarak kurulan TDT Afganistan Çalışma Grubu'nun çıktılarının, TDT üye devletlerinin Afganistan konusundaki ortak yaklaşım hazırlığına katkıda bulunacağına güvenildiği teyit edildi.

Bildiride, bölgeler arası ulaşım ve ekonomik bağlantısallığı güçlendirecek, ticari akışı artıracak ve bölgeler arasında ekonomik ilişkiler için yeni fırsatlar oluşturacak Trans-Afgan Demiryolu Projesi'nin öneminin altı çizildi.

İki devletli çözüm çağrısı

Gazze'de tüm saldırılar ve vahşetin bitmesi ile Filistinlilerin insani yardıma engelsiz erişimini sağlamak için tüm tarafları, kendisine sıkıca uymaya çağıran ateşkesin duyurulmasının memnuniyetle karşılandığı bildiride, başkenti Doğu Kudüs olan ve 1967 sınırlarına dayanan, bağımsız, egemen ve coğrafi bütünlüğü haiz Filistin Devletini içeren iki devletli çözüm temelinde, İsrail-Filistin çatışmasına adil ve kalıcı çözüm çağrısında bulunuldu.

Bildiride, BM Genel Kurulunun 10 Mayıs 2024 tarihli Filistin Devleti'nin BM üyeliğine uygun olduğunu ve bu nedenle kabul edilebileceğini ilan eden karar tasarısı memnuniyetle karşılandı.

Küresel ve bölgesel istikrar, barış ve refah hedefleri doğrultusunda birlikte hareket etme konusunda mutabakata varılan bildiride, BM ve ajansları, TDT, CICA, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) gibi uluslararası kuruluşlar ve çok taraflı platformlarda ortak çıkar meselelerinde eşgüdümlü olunması kararı alındı.

Bildiride, tarafların, uluslararası kuruluşlarda, kendi kabiliyetleri dahilinde, karar taslakları, girişimleri ve adaylıklarına müşterek destek sağlanması hususunda mutabakata varıldı.

Azerbaycan ve Özbek taraflarının, toplantıyı organize eden Türk tarafına minnettarlığını ifade ettiği bildiride, 3. Üçlü Toplantı'nın tarafların kabul ettiği bir tarihte Azerbaycan'da düzenlenmesine karar verildi.

TOBB'da Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Üçlü İş Forumu düzenlendi

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, "Türk müteahhitlerimiz, Özbekistan ve Azerbaycan'da şu ana kadar 28 milyar dolarlık 836 inşaat projesini başarıyla tamamladı." dedi.

Seda Tolmaç, Mertkan Oruç, Cüneyt Kemal Özkök  |29.01.2025 - Güncelleme : 29.01.2025

Fotoğraf: Doğukan Keskinkılıç/AA
 

Ankara

Bolat, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinde (TOBB) düzenlenen Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Üçlü İş Forumu'nda yaptığı konuşmada, üç ülke arasındaki ilişkilerin siyasi açıdan mükemmel olduğunu söyledi.

Bu ilişkilerin ekonomi, ticaret, turizm, yatırımlar ve müteahhitlik alanlarında oldukça iyi bir seviyeye yükseldiğini vurgulayan Bolat, "Azerbaycan ile ikili ticaretimiz geçen yıl 8 milyar dolara yükseldi, kardeş Özbekistan ile ticaret hacmimiz 3,3 milyar dolara ulaştı." diye konuştu.

Bolat, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde 2003'ten bu yana Türkiye'nin Özbekistan'a ihracatının 15 kat, Azerbaycan'a ise 9 kat arttığını dile getirdi.

Aynı dönemde Azerbaycan'dan Türkiye'ye ithalatın 40 kat, Özbekistan'dan 10 kat arttığı bilgisini veren Bolat, Türkiye'nin iki ülke ile tercihli ticaret anlaşmaları yaptığını, belli sayıdaki ürünleri kapsayan bu anlaşmanın yeni ürünlerle genişletilmesi için de müzakerelerin devam ettiğini bildirdi.

Bolat, üç ülkenin, Türk Devletleri Teşkilatı, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ve İslam İşbirliği Teşkilatı bünyesinde ortak ticareti geliştirme çalışmalarına devam ettiğini anlattı.

Helal ürünlerin geliştirilmesi ve helal standartlarının artırılması için Türkiye'nin Azerbaycan ve Özbekistan ile karşılıklı işbirliği programları uyguladığına dikkati çeken Bolat, şöyle devam etti:

"Yatırımlar da çok önemli. Türkiye ile Azerbaycan arasında 37 milyar dolarlık karşılıklı yatırımlar var. Türkiye ile Özbekistan arasında da 4,4 milyar dolar karşılıklı yatırımlar bulunuyor. Çalışmalarımız, birlikte kazanma, büyüme, refahı artırma üzerinedir. Enerji, elektronik, madencilik, tarım, sağlık, bilişim, inşaat sektörlerinde özel sektör yatırımlarını daha fazla artırmak için de hükümetler olarak gayretlerimizi artırıyoruz."

"Zengezur bağlantısındaki yatırımlar hızla tamamlanmak üzere"

Bolat, üç ülke arasında müteahhitlik alanında da mükemmel ilişkiler olduğuna işaret ederek, "Türk müteahhitlerimiz Özbekistan ve Azerbaycan'da şu ana kadar 28 milyar dolarlık 836 inşaat projesini başarıyla tamamladı. Hem Özbekistan hem Azerbaycan'da yeni kalkınma projelerinde, Dağlık Karabağ'ın yeniden inşasında da müteahhitlik çalışmaları devam ediyor. Ulaştırma alanında aramızdaki ticareti daha fazla kolaylaştırmak için görüşmeler yapıyoruz." dedi.

Zengezur bağlantısındaki yatırımların hızla tamamlanmak üzere olduğunu vurgulayan Bolat, şunları kaydetti:

"Uzak Doğu'dan Avrupa'ya bağlanacak Orta Koridor ile birlikte Türkiye'nin de Türk dünyasıyla ulaştırma alanında yakınlaşması, yatırımların ve ticaretin kolaylaştırılması mümkün olacak. Hükümetler olarak engelleri kaldırıyoruz. Özel sektörden de daha fazla yatırım, ticaret ve hizmetler bekliyoruz. Türkiye, Azerbaycan, Özbekistan dostluğu ve kardeşliği inşallah ilelebet payidar olur."

Azerbaycan Ekonomi Bakanı Cabbarov, burada yaptığı konuşmada, üç ülkenin yakın işbirliği içinde olduğunu söyledi.

Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan'ın tarihlerinde hep ortaklık ve ticarete önem verdiklerine dikkati çeken Cabbarov, siyasi olarak da ilişkileri kardeş olarak yürüttüklerini ifade etti.

Cabbarov, "Bütün Türk cumhuriyetleriyle kardeşlik ortamında işbirliğini geliştirmek, derinleştirmek istediklerini belirterek, bölgede çok ciddi değişiklikler yaşandığına işaret etti.

Mikayıl Cabbarov, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Jeopolitik olarak bölgemizin önemi bu kadar yükseklere taşınmışken biz buna uygun işbirliği kurmalıyız ve modellerimizi güncellemeliyiz. Bugün bu güncellemelere ihtiyacımız var. Birçok alanda potansiyel mevcutken işbirliğinin olmaması bizi üzmektedir. Azerbaycan yatırımcıları ve biz, Türkiye ekonomisini yabancı bir pazar ve ekonomi olarak görmüyoruz. Biz kendi ülkemize yapmış gibi yatırım yapıyoruz."

SOCAR'ın Türkiye'de büyük bir yatırımcı olduğunu anımsatan Cabbarov, PETKİM fabrikasının yenilenmesinin de büyük bir yatırım olacağını dile getirdi.

Cabbarov, Türkiye'deki petrol ve doğal gaz "hub"ını geliştirme projelerine özel önem verdiklerini, transit taşıma yollarının da geliştirildiğini anlattı.

Karabağ'ın işgal altından kurtarılan bölgelerinde 800'e yakın projenin devam ettiği bilgisini veren Cabbarov, hızlı şekilde Karabağ'ı kalkındırma amacını taşıdıklarını kaydetti.

"Ortak teknik ve kalite standartlarının geliştirilmesini değerlendireceğiz"

Özbekistan Yatırım, Sanayi ve Ticaret Bakanı Kudratov da Türkiye ile ülkesi arasındaki ticaret hacminin son 7 yılda yüzde 50 arttığını ve geçen yıl sonu itibarıyla 3 milyar doları aştığını bildirdi.

Türkiye ve Azerbaycan'dan gelen yatırım hacminde de büyük bir artış olduğuna dikkati çeken Kudratov, Özbekistan'da bu ülkelerin sermayesini taşıyan şirket sayısının 4 kat artarak 2 bin 100'e ulaştığını ifade etti.

Kudratov, Özbekistan'ın büyük bir insan potansiyeline sahip olduğunu ve bunun kalkınmanın temel faktörü olduğunu söyledi.

Ülkesinin Orta Asya'nın en çeşitli ekonomisine sahip olduğunu vurgulayan Kudratov, küresel şirketlerle işbirliklerine dikkati çekti.

Kudratov, Türkiye, Özbekistan ve Azerbaycan arasındaki ekonomik ilişkilere vurgu yaparak, şu değerlendirmede bulundu:

"Devletimizin Azerbaycan ve Türkiye ile ticaret ve ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi ve güçlendirilmesi için yürüttüğü çalışmalar büyük önem taşımaktadır. Bugün, üçlü bakanlar toplantısında, hükümetimiz nezdinde girişimcilerimiz için daha fazla fırsatın yaratılması, ticari ve ekonomik ilişkilerimizin daha da yoğunlaştırılması amacıyla mutabakatlara varmayı amaçlıyoruz. Ülkelerimiz arasındaki ticareti kolaylaştırmak için stratejik öneme sahip mallara uygulanan gümrük vergilerinin eşitlik esasına göre değerlendirilmesi amacıyla üç ülke arasında tek bir belge oluşturulması, ortak teknik ve kalite standartlarının geliştirilmesi ve bürokratik engellerin azaltılması yönündeki önerileri değerlendireceğiz."

Üç ülkeden işbirliği ve ortak büyüme burgusu

Azerbaycan Ulusal Girişimciler Konfederasyonu (ASK) Başkanı Memmed Musayev de forum kapsamında yaptığı konuşmada, üç ülkenin tarih boyunca ortak ve kültürel bağlara sahip olduğunu, bu bağları güçlendirmek ve girişimciler için yararlı bir ortam sağlamak adına çalışacaklarını söyledi.

Azerbaycan Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme Ajansı (KOBİA) Başkanı Orhan Memmedov, Azerbaycan'ın hem Türkiye hem Özbekistan ile sıkı ticari ilişkileri olduğunu ve üç ülkenin uluslararası projelere beraber katılmaları gerektiğini vurguladı.

Memmedov, 2025 ve 2026'nın KOBİ'lerin gelişimi ve üç ülkenin işbirliğini geliştirmek için önemli olacağını söyledi.

Azerbaycan İhracat ve Yatırım Teşvik Ajansı (AZPROMO) Başkanı Yusif Abdullayev ise kurumlarının büyük projelere destek verme sorumluluğu taşıdığını ve Azerbaycan'ın diğer ülkelerle bu projeleri genişletmesinin önemli olduğunu kaydetti.

Özbekistan Yatırım Teşvik Ajansı Müdürü Mansur Rasulev de ülkelerinde en iyi yatırım ortamını yaratmak için çalışmalar yürüttüklerini ve üç ülke arasındaki bu işbirliğinin de bölgeye büyük katkı sunmasını beklediklerini vurguladı.

TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu ise her yıl Azerbaycan ve Özbekistan ile yeni ticaret hedeflerinin belirlendiğini dile getirerek, "Ama bunları bir türlü yakalayamıyoruz. Bunun sebebi belli. Aramızda gümrüksüz ticaret yok. Gürcistan ile serbest ticaret anlaşmamız var ama Azerbaycan ile Özbekistan ile yok." diye konuştu.

TDT çerçevesinde çalışmaları sürdürmenin gerektiğini anlatan Hisarcıklıoğlu, "Teşkilat bizim için temel uluslararası organizasyondur. Çünkü o bizim ailemizdir. Bizim başka ailemiz yok. Türk dünyası bizim ailemizdir. Teşkilatın küresel alanda önemli bir aktör ve güç merkezi haline gelmesi için ortak çaba sarf etmeliyiz. Bunu ancak birlikte başarabiliriz. Ortak bir serbest ticaret anlaşmasını hayata geçirmemiz gerekli. Üçlü formatları bu açıdan önemsiyoruz." ifadelerini kullandı.

"Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı yenileme çalışmaları ivedilikle tamamlanmalı"

TDT kapsamında kurulan Ticareti Kolaylaştırma Komitesini çok önemsediklerini vurgulayan Hisarcıklıoğlu, şunları kaydetti:

"Türk Ticaret ve Sanayi Odaları Birliğinin bu konuda paydaş olarak alınması çalışmalarda faydalı olacaktır. 2024'te Türkiye-Özbekistan ticaret hacmi 3 milyar doları aştı. Bunun 10 milyar dolar olmaması için hiçbir sebep yok. Bu rakamla Türkiye, Özbekistan'ın en büyük dördüncü ticaret partneri oldu. Aynı şekilde Azerbaycan ile ticaretimiz enerji dışında potansiyelinin oldukça altında. Enerji ithalatımızı da eklediğimizde ticaret hacmimiz 7 milyar dolar civarında. Ulaştırma ve enerji alanlarındaki potansiyelimizi de geliştirmemiz gerekir. Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı esasen bunun en somut örnekleri arasında yer alıyor. Fakat bu hattan daha yüksek verimi alabilmemiz için yenileme çalışmalarının ivedilikle tamamlanması lazım."

Hisarcıklıoğlu, Kars-Nahçıvan Demiryolu Projesi'ne ilişkin çalışmaların da hızla tamamlanması gerektiğini, Zengezur Koridoru için çalıştay gerçekleştirilmesi isteğini Azerbaycanlı bakana ilettiğini belirterek, "Biz, gerekli sorumluluğu almaya hazırız. TANAP'ın kapasitesinin artırılması ve Türkmenistan Hazar doğal gazının Türkiye'ye ve Avrupa'ya aktarılması, Trans-Hazar geçişlerinin daha etkin ve verimli kullanılması da önceliklerimiz arasındadır. Hazar'da daha fazla Ro-Ro gemisinin olması çok önemli. İyi çalışmayan bir lojistik ağı bizi maalesef geri götürür." diye konuştu.

Doğal kaynaklara sahip olmanın kalkınma için tek başına yeterli olmadığını anlatan Hisarcıklıoğlu, "Bizler de ekonomik yapımızı çeşitlendirmeli ve geliştirmeliyiz. Bunun için sanayi ve ticarete yönelerek girişimciliği güçlendirmeliyiz. Ülkelerimizi, halklarımızı, daha zengin kılmanın tek yolu budur. Bu süreçte ilk olarak aramızdaki ticaret hacmini artırmalıyız, engelleri kaldırmalıyız." ifadelerini kullandı.

"Girişimci sayımızı artırmalıyız"

Girişimciliğin önemine işaret eden Hisarcıklıoğlu, konuşmasını şu sözlerle tamamladı:

"Girişimci sayımızı artırmak zorundayız. Bu gücü harekete geçirmek için aramızdaki iktisadi entegrasyonu güçlendirmeliyiz. Bölge içi ticaret ve yatırımı teşvik eden projelerin finansmanı için ortak bir platform sağlayan Türk Yatırım Fonunun kurulmuş olmasını çok önemsiyoruz. Dijital Ekonomi Ortaklık Anlaşması'nın tamamlanmış olmasından dolayı da mutluyuz. Biz de Avrupa Birliği (AB) benzeri bir bütünleşme başarı hikayesini yazmalıyız. Yatırımcıları ülkelerimize çekmek için uluslararası standartta bir tahkim imkanı sağlayalım. İstanbul'da kurmuş olduğumuz İslam İşbirliği Teşkilatı Tahkim Merkezinden yararlanalım. Hazar Denizi gibi çok önemli bir geçiş noktasını daha aktif ve daha az maliyetli şekilde kullanalım."

Bakan Uraloğlu: Bölge ülkeleriyle multi model taşımacılık noktasında işbirlikleri artırılmalı

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Azerbaycan ve Özbekistan başta olmak üzere bölge ülkeleriyle multi model taşımacılık noktasında işbirliklerinin artırılması gerektiğini belirtti.

Arife Yıldız Ünal  |29.01.2025 - Güncelleme : 29.01.2025

Fotoğraf: Arda Küçükkaya - AA
 

Ankara

Bakan Uraloğlu, JW Marriott Ankara Otel'de yapılan Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Dışişleri, Ticaret, Ekonomi ve Ulaştırma Bakanları Üçlü Toplantısı'nın açılışında konuştu.

• Bakan Fidan: Sınamalar, Orta Koridor'un en güvenilir ve en ekonomik güzergahı sunduğunu ortaya koymuştur
• Bakan Bolat: Bölgesel bağlantı projeleri Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan'ın ekonomik kalkınmasına katkı sağlayacak 

Dünyadaki ticaretin yüzde 85'inin deniz yoluyla gerçekleştirildiğine işaret eden Uraloğlu, bu alanda oluşan risklerin, bunun yönetilebilir olmadığını ortaya koyduğunu, diğer alternatif güzergahların da geliştirilmesi gerektiğini söyledi.

Özellikle Orta Koridor'un öneminin çok net şekilde ortaya çıktığının görüldüğünü bildiren Uraloğlu, "Gerek bölge ülkeleriyle gerekse de Azerbaycan ve Özbekistan ile bu anlamda birçok çalışmamız var. Bu çalışmaları, birincil olarak hayata geçirmeye uğraşıyoruz. Multi model taşımacılık noktasında işbirliklerimizi artırmamız gerekir. Burada yaklaşımımız, taşınan malın başka koridora çekilmesi değil, sadece artan malı bile koridorlarda taşısak ciddi fayda sağlayacak." diye konuştu.

Uraloğlu, sadece ulaştırma noktasında değil, bütün alanlarda işbirliği yaptıklarını belirterek, "Bizim, 'gidemediğin yer senin değildir' diye bir sözümüz var. Ulaşamadığın, iletişim kuramadığın yer gerçekten sizin için bakir alanlardır. Dolayısıyla biz de ulaştırma bakanları olarak her türlü ulaşımı ve iletişimi sağlayarak hem ticareti hem ilişkilerimizi daha geliştirme noktasında katkı sağlamaya çalışıyoruz." ifadelerini kullandı.

Orta Koridor yanında Kalkınma Yolu için de belli adımlar attıklarını anlatan Uraloğlu, bu bölgedeki ülkelerle de işbirliğinin söz konusu olduğunu kaydetti.

Bakan Fidan: Sınamalar, Orta Koridor'un en güvenilir ve en ekonomik güzergahı sunduğunu ortaya koymuştur

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, "Sınamalar, Asya ile Avrupa arasındaki ticarette Orta Asya'nın, Hazar Denizi'nin, Kafkasya'nın ve Türkiye'nin, yani Orta Koridor'un en güvenilir ve en ekonomik güzergahı sunduğunu ortaya koymuştur." dedi.

Can Efesoy  |29.01.2025 - Güncelleme : 29.01.2025

Fotoğraf: Arda Küçükkaya - AA
 

Ankara

Bakan Fidan, Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu'nun katılımıyla JW Marriott Ankara Otel'de yapılan Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Dışişleri, Ticaret, Ekonomi ve Ulaştırma Bakanları Üçlü Toplantısı'nın açılışında konuştu.

• Bakan Uraloğlu: Bölge ülkeleriyle multi model taşımacılık noktasında işbirlikleri artırılmalı
• Bakan Bolat: Bölgesel bağlantı projeleri Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan'ın ekonomik kalkınmasına katkı sağlayacak

Bu formattaki toplantıların kardeşlik hukukuyla birbirine gönülden bağlı coğrafyalar olan kadim Türkistan, Kafkasya ve Anadolu'nun ekonomik, ulaştırma ve enerji bağlantısallığını geliştirecek projelerin ele alınması bakımından elverişli bir platform olduğunu belirten Fidan, ortak coğrafyada kalkınma ve refahı destekleyici stratejik işbirliği mekanizmalarına her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.

Fidan, uluslararası sistemin dünyanın büyük bölümü için barış, istikrar ve adalet üretemediğine işaret ederek, küresel gerilimlerin arttığını, çok taraflılığın ve evrensel değerlerin erozyona uğradığını söyledi.

Türk dünyasının bir yandan tarihi bağları temelinde dayanışma ve bütünleşmeyi sürdürürken diğer yandan da çözümün parçası olma iradesiyle hareket ettiğine değinen Fidan, "Bölgemiz ve ötesi için barış, refah ve istikrar üretiyoruz." dedi.

Fidan, Bişkek'te yapılan 11. Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Zirvesi'nde yeni TDT bayrağı, Türk Dünyası Şartı, Türk Yeşil Finans Konseyi, Dijital Ekonomi Ortaklık Anlaşması ve TDT Sivil Koruma Mekanizması'na ilişkin önemli belgelerin kabul edildiğini anımsatarak, ortaklaşa hareket etmeye devam edeceklerini dile getirdi.

Küresel salgın sonrası tedarik zincirlerinde yaşanan kırılmalar ve bölgede patlak veren çatışmaların, küresel sistemin temel sütunlarını sarstığı değerlendirmesinde bulunan Fidan, "Tüm bu sınamalar, Asya ile Avrupa arasındaki ticarette Orta Asya'nın, Hazar Denizi'nin, Kafkasya'nın ve Türkiye'nin, yani Orta Koridor'un en güvenilir ve en ekonomik güzergahı sunduğunu ortaya koymuştur." ifadesini kullandı.

Fidan, yaptırımlar ve karşı yaptırımlarla yaşanan enerji krizinin, Orta Asya ve Kafkasya'nın jeostratejik önemini artırdığına ve Türkiye'yi bir enerji merkezi olarak daha da öne çıkardığına dikkati çekti.

Suriye'ye destek çağrısı

Suriye'deki "memnuniyet ve umut verici" gelişmelerin bölge için yeni fırsat penceresi açtığını söyleyen Fidan, "Suriye'nin yeniden yapılanmasına ve kalkınmasına ele ele destek vermeliyiz. Zira Suriye'nin istikrarı ve gelişimiyle bölgesel istikrar ve güvenlik sağlanacak, lojistik ulaştırma, ticaret ve enerji alanlarında yeni imkanlar da beraberinde gelecektir." diye konuştu.

Fidan, Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan'ın toplantı vesilesiyle bağlantısallık projeleri ile siyasi ve ekonomik ortaklıklara dair işbirliği imkanlarını ele alacaklarını aktararak, mutabık kalınan hususları imzalanacak ortak bildiride kayıt altına alacaklarını bildirdi.

Gelecek dönemde atılacak somut adımlar için yol haritasının belirleneceğini aktaran Fidan, "İlk gündem maddesi olarak dış politika meseleleri ve bölgesel işbirliği konusunda Azerbaycanlı ve Özbek mevkidaşlarımla ülkelerimizi ve bölgemizi yakından ilgilendiren gelişmeleri değerlendireceğiz." dedi.

İkinci gündem maddesinin ticaret, ekonomi ve yatırım alanlarında işbirliğinin artırılması olduğunu kaydeden Fidan, Türkiye'nin artan ticaret hacmine ve Türk dünyasıyla gelişen ticarete işaret etti.

Fidan, Türk devletleriyle ticari ortaklıkların çeşitlendirilmesine ve karşılıklı yatırımların teşvik edilmesine özel önem atfettiklerini vurgulayarak, toplantıya katılan Ticaret Bakanlarının ekonomik ve ticari işbirliğinin artırılması konusunu değerlendireceğini dile getirdi.

Üç "kardeş" ülkenin ulaştırma bakanlarının, bölgesel ulaşım ağlarının geliştirilmesi ile ulaştırma ve iletişim sektörlerinde işbirliğinin güçlendirilmesi konusunu ele alacağını aktaran Fidan, Türkiye'nin son 20 yılda Doğu-Batı-Orta Koridor güzergahında büyük çaplı birçok projeyi hayata geçirdiğini kaydetti.

Bakan Bolat: Bölgesel bağlantı projeleri Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan'ın ekonomik kalkınmasına katkı sağlayacak

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, bölgesel bağlantı projelerinin Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan'ın ekonomik kalkınmasına ve Asya ile Avrupa arasındaki ticaret entegrasyonuna büyük katkılar sağlayacağını belirtti.

Mert Davut  |29.01.2025 - Güncelleme : 29.01.2025

Fotoğraf: Arda Küçükkaya/AA
 

Ankara

Bolat, JW Marriott Ankara Otel'de yapılan Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Dışişleri, Ticaret, Ekonomi ve Ulaştırma Bakanları Üçlü Toplantısı'nın açılışında konuştu.

• Bakan Fidan: Sınamalar, Orta Koridor'un en güvenilir ve en ekonomik güzergahı sunduğunu ortaya koymuştur 
• Bakan Uraloğlu: Bölge ülkeleriyle multi model taşımacılık noktasında işbirlikleri artırılmalı 

Ticaret, Ekonomi ve Ulaştırma Bakanları Üçlü Toplantılarının, 2022'de Özbekistan'ın başkenti Taşkent'te başlatıldığını hatırlatan Bolat, üç kardeş ve müttefik ülkenin cumhurbaşkanlarının, işbirliği odaklı ve yenilikçi yaklaşımlarıyla, son yıllarda Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan arasındaki ekonomik, ticaret ve yatırım ilişkilerinde çok büyük ilerlemeler kaydedildiğini söyledi.

Bolat, bu sabah Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin ev sahipliğinde, üç ülkeden gelen özel sektör mensuplarıyla yatırım ve ticaret forumunun başlatıldığını ifade ederek, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Her üç ülke toplamda 1,5 trilyon dolara yaklaşan gayrisafi milli hasılaları, 132 milyonu aşan nüfusları ile dünya ve bölge ekonomisi için çok önemli potansiyeller taşımaktadırlar. Bizim en büyük amacımız, aramızdaki sarsılmaz kardeşliği ticaret ve ekonomik ilişkilerimize tam anlamıyla yansıtarak, ülkelerimizin ve halklarımızın ortak refahına katkıda bulunmaktır. Sayın Cumhurbaşkanlarımızın bizlere hedef olarak gösterdikleri ticaret hacmi hedeflerine kararlılıkla ulaşmak ve yeni hedefler belirlemek de en önemli görevlerimiz arasındadır."

Son yıllarda küresel ticaret ve ulaştırma ağlarının, değişen dinamiklerinin üç ülkeyi birleştiren bölgenin, stratejik önemini gözler önüne serdiğine dikkati çeken Bolat, şunları kaydetti:

"Başta Hazar geçişli Orta Koridor ve Zengezur Koridoru olmak üzere, bölgesel bağlantı projelerimiz hem bu üç değerli ülkenin ekonomik kalkınmasına hem de Asya ile Avrupa arasındaki ticaret entegrasyonuna büyük katkılar sağlayacak. Bu kapsamda gerek bu projeleri daha ileri taşıyacak somut adımları tartışmak gerekse ticaret, yatırım ve müteahhitlik alanlarındaki işbirliğimizi derinleştirmek adına bu toplantının bitiminde inşallah bir ortak bildiri imzalayacağız. Türkiye olarak bizler her zaman olduğu gibi üzerimize düşen sorumluluklarımızı yerine getirmeye, ortak projelere katkıda bulunmaya ve dayanışmamızı her alanda arttırmaya kararlıyız."

Bakan Fidan: Asya ile Avrupa arasında en güvenilir güzergah Orta Asya-Hazar Denizi-Güney Kafkasya ve Türkiye'dir

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, "Asya ile Avrupa kıtaları arasında en güvenilir, en hızlı ekonomik güzergah Orta Asya-Hazar Denizi-Güney Kafkasya ve Türkiye hattıdır." dedi.

Gökhan Çeliker, Ruslan Rehimov  |29.01.2025 - Güncelleme : 30.01.2025

Fotoğraf: Arda Küçükkaya - AA
 

İstanbul/Bakü

Ankara'da bir otelde düzenlenen Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Üçlü Mekanizma Toplantısı'nda konuşan Fidan, Türkiye'nin olağanüstü bir toplantıya ev sahipliği yaptığını söyledi.

Fidan, 3 ülkeden 9 bakanın toplantıya katıldığını belirterek, söz konusu ülkelerin bölgede ve Türk dünyasında farklı alanlarda yapmayı planladığı ortak projelerin ele alındığını kaydetti.

Katkılarından dolayı bakanlara teşekkür eden Fidan, hacim olarak dünyanın en büyük ticaretinin Asya ile Avrupa arasında olduğunu söyledi.

Fidan, Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan'ın bu güzergahın merkezinde olduğunu vurgulayarak, Kovid-19, Rusya-Ukrayna Savaşı ve Orta Doğu'daki gelişmeler nedeniyle tedarik zincirinde kırılmalar olduğunu hatırlattı.

Bu durumun, küresel düzeyde çok ciddi ekonomik yansımaları olduğuna dikkati çeken Fidan, "Asya ile Avrupa kıtaları arasında en güvenilir, en hızlı ekonomik güzergah Orta Asya-Hazar Denizi-Güney Kafkasya ve Türkiye hattıdır." dedi.

Ankara Bildirisi imzalandı

Fidan, bugünkü toplantıda Orta Koridor'a yönelik altyapı çalışmaları ve ortak faaliyetlerin ele alındığına değinerek, "Gümrük uygulamaları ve mevzuatların uyumlaştırılması konusunu ele aldık. Elektronik hizmetlerin kullanımının yaygınlaşması için yapılabilecekleri değerlendirdik. Buna ilaveten, ticaretteki engellerin aşamalı biçimde kaldırılması yönünde atılabilecek adımları görüştük." diye konuştu.

Bu konuların, teknik düzeyde ele alınmaya devam edileceğine işaret eden Fidan, toplantının sonunda Ankara Bildirisi'nin imzalandığını açıkladı.

Fidan, bildiride ticaret, yatırım, lojistik ve transit taşımacılık alanlarında atılacak adımların kayda geçirildiğini bildirerek, altyapı projelerine de hız verilmesi kararının alındığını belirtti.

Öncelikli sektörlerde yatırımların teşvik edilmesi hususunda mutabık kalındığını aktaran Fidan, bildiri ekinde eylem planı ile ilerleyen dönemler için izlenecek yol haritasının belirlendiğini söyledi.

Fidan, enerji krizi, düzensiz göç baskısı, terör ve aşırıcılık gibi problemlerle karşı karşıya kalındığını vurgulayarak, "Böylesi bir jeopolitik ortamda, Türk dünyası içerisindeki dayanışma ihtiyacı da giderek artmaktadır." ifadesini kullandı.

Türk Devletleri Teşkilatı'nın (TDT) bu yönde giderek önem kazanan bir rol oynadığına dikkati çeken Fidan, teşkilatın geçen yıl yaptığı faaliyetlere ilişkin bilgi verdi.

Bu yıl 2 önemli zirvenin yapılacağını anlatan Fidan, gayri resmi zirvenin Macaristan'da, 12. Resmi Zirve'nin ise Azerbaycan'da düzenleneceğini bildirdi.

Fidan, bağlantısallık meselesinin ve Orta Koridor'un geliştirilmesi konusunun bugünkü toplantının ve TDT'nin programının ana hedeflerinden olduğunu anlattı.

Teşkilatın 2040 Vizyon Belgesi'nin, ulaştırma ve ticaret alanlarında sağlam bir çerçeve sunduğuna değinen Fidan, bu bağlamdaki çalışmaların TDT çerçevesinde daha da derinleştirileceğini dile getirdi.

Küresel gelişmelerin de ele alındığını bildiren Fidan, şunları kaydetti:

"Türk dünyası olarak Ukrayna'da adil ve kalıcı barışı destekliyoruz. Afganistan'ın izole edilmemesi ve bu ülkenin komşularıyla barış içinde yaşaması gerektiğini savunuyoruz. İsrail-Filistin ihtilafının kalıcı çözümü için 1967 sınırları temelinde; başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız ve egemen bir Filistin devletinin kurulmasına desteğimizi vurgulamaktayız."

Fidan, Suriye'deki durumun da görüşüldüğüne işaret ederek, egemenliğini tam olarak tesis etmiş, terörden arınmış, istikrar ve refaha kavuşmuş bir Suriye görmenin arzu edildiğini kaydetti.

Suriye'nin yeniden imarı ve ayağa kaldırılması için uluslararası toplumun üzerine düşen sorumluluğu olduğuna inandıklarını aktaran Fidan, "Suriye'nin bölgesinde ve uluslararası toplumda hak ettiği yeri alması için gereken tüm desteği sağlamaya devam edeceğiz." diye konuştu.

Fidan, Azerbaycan ve Özbekistan ile olan ikili ilişkilerin mükemmel seviyede olduğunu vurgulayarak, bu üç ülkenin bölgenin refahını artıracak çalışmalara öncülük etmeye devam edeceğini sözlerine ekledi.

Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov

Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov da üçlü basın toplantısında yaptığı konuşmada, Bolu Kartalkaya'daki otel yangınında hayatını kaybedenler için taziyelerini ileterek, yaralılar için de şifa temennisinde bulundu.

Bayramov, ekonomi, ticaret, yatırımlar, ulaşım gibi konuları görüştüklerini belirterek, enerji, yenilenebilir enerji alanındaki potansiyel projeler konusunda fikir alışverişinde bulunduklarını kaydetti.

Orta Koridor'u da ele aldıklarını aktaran Bayramov, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu ve Alat Deniz Limanı'nın kapasitesinin artırılmasını da müzakere ettiklerini ifade etti.

Bayramov, çevre sorunlarıyla ortak mücadele konularının da müzakere edildiğini anlatarak, Türkiye ve Özbekistan'a Bakü'de düzenlenen COP29'a aktif katılımları dolayısıyla teşekkür etti.

Bölgesel konuları da görüştüklerini bildiren Bayramov, "Gazze'de ateşkese uyulmasının önemi vurgulandı. Azerbaycan'ın birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi kararları doğrultusunda İsrail-Filistin çatışmasının iki devletli çözümünü desteklediğimizi ve bu doğrultuda diplomatik çabalarımızı sürdüreceğimizi özellikle vurguladık." dedi.

Suriye'deki son gelişmelerde Türkiye'nin olumlu rolü vurgulandı

Bayramov, Suriye'deki son gelişmelerde Türkiye'nin olumlu rolünü vurguladıklarını ve Suriye'nin yeniden kurulması ve uluslararası ilişkiler sisteminde aktif rol almasının önemine değindiklerini anlatarak, Türkiye ve Özbekistan ile Suriye'de de işbirliği yapacaklarını kaydetti.

Ermenistan işgalinden kurtarılan bölgelerdeki imar ve ihya çalışmalarını mevkidaşlarına aktaran Bayramov, Karabağ ve Doğu Zengezur'un yeniden inşasında yer alan Türkiye ve Özbekistan'a teşekkür etti.

Bayramov, Ermenistan ile barış müzakerelerinde de değinerek, "Barış anlaşmasının tamamlanması büyük önem taşıyor fakat Ermenistan anayasasında halen Azerbaycan'a karşı toprak iddialarının bulunması ve bu ülkedeki intikamcı eğilimler endişeye neden oluyor. Azerbaycan bu husustaki yapıcı çabalarını sürdürecektir." diye konuştu.

Bugün yapılan toplantıda üç ülke arasında Ankara Bildirisi'nin ve ulaştırma alanındaki yol haritasının imzalandığını hatırlatan Bayramov, bugünkü müzakerelerin ve elde edilen mutabakatların bölgenin kalkınmasına ve refah seviyesinin yükselmesine büyük katkı sağlayacağını sözlerine ekledi.

Özbekistan Dışişleri Bakanı Bahtiyar Saidov 

Özbekistan Dışişleri Bakanı Bahtiyar Saidov, "Bizler, Orta Asya'da iyi komşuluk ilişkilerimizi güçlendirmenin yanı sıra uzak ve yakın coğrafyadaki stratejik ortaklarımızla karşılıklı yarar sağlayan işbirliğimizi derinleştirmek konusunda kararlıyız." dedi.

Saidov, Ankara'da düzenlenen Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Dışişleri, Ticaret, Ekonomi ve Ulaştırma Bakanları Üçlü Toplantısı sonrasında Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ile katıldığı üçlü basın toplantısında konuştu.

Bolu Kartalkaya'daki otel yangınında hayatını kaybedenler için başsağlığı dileklerini ileten Saidov, yaralılara şifa temennisinde bulundu.

Bakan Saidov, üçlü formatta gerçekleştirdikleri toplantının beklediklerinden daha başarılı geçtiğini ve kardeş ülkeler arasındaki stratejik ortaklıkta yeni ufuklar açtığını belirterek, 2022'de, ilk kez Taşkent'te gerçekleşen üçlü toplantının devamı olan bu etkinliğin stratejik girişimlerin görüşülmesi ve uygulanması açısından etkili bir platform haline geldiğini kaydetti.

Cumhurbaşkanlarının siyasi iradeleri sayesinde Özbekistan, Azerbaycan ve Türkiye arasındaki ilişkilerin tarihi açıdan en yüksek gelişme noktasına ulaştığını vurgulayan Saidov, geçen yıl ülkesinin Türkiye ile kapsamlı stratejik ortaklığın derinleştirilmesine ilişkin ortak belgeler imzaladığını, Azerbaycan ile ilişkilerinin müttefiklik düzeyine çıkarıldığını anımsattı.

Saidov, "Bu toplantılar üçlü işbirliğinin güçlendirilmesinde önemli bir adım olmakla birlikte, aynı zamanda stratejik çıkarlara dayalı ikili ilişkiler için yeni fırsatların kapısını açacaktır. Son yıllarda ikili ve çok taraflı formatlarda işbirliklerimiz daha önce görülmemiş bir düzeyde güçlenmiş, yeni dinamikler ve pratik yönler kazanmıştır." diye konuştu.

Toplantıda Özbekistan, Azerbaycan ve Türkiye arasındaki bölgesel, uluslararası politika, ticaret, ekonomi, yatırımlar, ulaştırma alanlarındaki stratejik ortaklığın daha da güçlendirilmesi konularını ele aldıklarını ifade eden Saidov, toplantıda farklı alanlarda karşılıklı yarar sağlayan ilişkileri daha da ileriye taşıyacak yeni öneriler geliştirdiklerini ve uluslararası kurumlar kapsamındaki diyaloğun sistemli bir şekilde geliştirilmesi konusunda mutabık kaldıklarını aktardı.

"İşbirliğimizi derinleştirmek konusunda kararlıyız"

Saidov, ülkelerin küresel alanda ortak çıkarlarını etkin biçimde öne çıkarmanın, uluslararası gündemin temel konularına yönelik ortak bir yaklaşım sergilemenin her zamankinden daha önemli hale geldiğini anlatarak, şöyle devam etti:

"Dünyadaki çelişkili duruma rağmen Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev'in güçlü siyasi iradesiyle açık, yapıcı ve girişimci bir dış politika izlemenin yeni Özbekistan'ın uluslararası arenadaki özelliği haline geldiğini söylemek abartı olmaz. Bizler bu bağlamda Orta Asya'da iyi komşuluk ilişkilerimizi güçlendirmenin yanı sıra uzak ve yakın coğrafyadaki stratejik ortaklarımızla karşılıklı yarar sağlayan işbirliğimizi derinleştirmek konusunda kararlıyız. Günümüzdeki karşılıklı bağlantılı durumdaki dünyada ekonomik diplomasi, uluslararası ilişkilerin temel direklerindendir. Özbekistan, bu üçlü işbirliğinden yararlanarak, bu alanda yeni fırsatlar yaratmaktan yanadır.

Ülkelerimizin toplam nüfusu bugün 140 milyona yaklaşıyor. Bu büyük potansiyeli etkin bir şekilde değerlendirerek yakın gelecekte ticaret hacmimizi en az iki katına çıkarma imkanı vardır. Bu bağlamda karşılıklı ticaretin teşviki için yeni mekanizmaların aktif şekilde devreye sokulması konusunda mevkidaşlarımla detaylı görüş alışverişinde bulunduk."

Özellikle lojistik zincirlerinde ciddi muammalar bulunurken, üç kardeş ülkenin coğrafi yerleşimi ve transit potansiyelinin stratejik öneme sahip olduğunu kaydeden Saidov, bu alanda yakın işbirliğinin sadece yük taşımacılığının istikrarını sağlamakla kalmayacağını aynı zamanda çağdaş küresel pazarların gereksinimlerini karşılayan yeni ulaşım koridorlarının yaratılmasına da olanak tanıyacağını vurguladı.

Saidov, "Türkiye ve Azerbaycan bugün Orta Koridor'un batı kapısı konumundayken, Özbekistan tıpkı kadim İpek Yolu gibi stratejik bir kavşak noktası olarak ortaya çıkıyor. Türkiye ve Azerbaycan firmalarının yeni pazarlara açılması için Özbekistan'ın ulaşım ve lojistik merkezi olarak kullanılması konusunda kapsamlı bir istişare yaptık. Özellikle biz, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Türkiye, Avrupa uluslararası taşımacılık koridorunun olanaklarından geniş ölçüde yararlanarak taşımacılığın artırılması konusunda görüş alışverişinde bulunduk." ifadelerini kullandı.

"Türk kardeşlerimizi tebrik ediyorum"

Saidov, ortak tarihi, zengin Türk-İslam kültürünü dünyaya daha geniş bir şekilde tanıtmak için birlik içinde olmaları gerektiğini belirterek, şunları kaydetti:

"Bu bağlamda Türk kardeşlerimizi, 14 Ocak'ta büyük bilim adamı Ahmet El Fergani'nin adını taşıyan uydunun uzaya başarıyla fırlatılması dolayısıyla içtenlikle tebrik ediyorum. Bu tarihi vaka, Türkiye'nin bilimsel ve teknolojik açıdan ulaştığı yüksek seviyeyi gözler önüne serdiği gibi ortak kültürel ve entelektüel mirasımızla çağdaş başarılarımız arasında ayrılmaz bir bağı da yansıtıyor. Bizler, Türk meslektaşlarımıza, dünya medeniyetinin gelişmesinde eşsiz katkılarda bulunan büyük atalarımızın zengin mirasının geniş çapta tanıtılmasına sağladıkları büyük katkılarından dolayı derin şükranlarımızı sunduk."

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Özbekistan ve Azerbaycan bakanlarını kabul etti

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Özbekistan ve Azerbaycanlı bakanları kabul etti.

Merve Yıldızalp  |29.01.2025 - Güncelleme : 29.01.2025

Ankara

Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde basına kapalı gerçekleştirilen kabulde, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, Özbekistan Dışişleri Bakanı Bahtiyar Saidov, Azerbaycan Ekonomi Bakanı Mikayıl Cabbarov, Özbekistan Yatırım, Sanayi ve Ticaret Bakanı Laziz Kudratov, Özbekistan Ulaştırma Bakanı İlham Mahkamov ve Azerbaycan Dijital Kalkınma ve Ulaştırma Bakanı Rashad Nabiyev yer aldı.

Kabule, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu ve Cumhurbaşkanı Dış Politika ve Güvenlik Başdanışmanı Akif Çağatay Kılıç da katıldı.