Bahattin GEMİCİ Eğitimci-Yazar Almanya Türk Toplumu TGD Genel Başkan Yard. FÖTEV NRW -Türk Veli Dernekleri Federasyonu Y. K Üyesi
AVRUPA’DA TÜRKÇENİN GELECEĞİ
GENEL DURUM
Avrupa’da 5 milyonu aşkın yurttaşımız yaşamaktadır; bunun 3 milyonu Almanya’dadır. İşsizlik, ırkçılık, Türk ve İslam düşmanlığı, çocuklarımızın ve gençlerimizin eğitimi en önemli sorunlarımız arasındadır. Bu ülkelerde yaşayan bir milyona yakın çocuğumuz anadilinden ve ulusal kültüründen yoksun bir şekilde yetiştikleri için gerek aile içinde gerekse farklı ülkelerde yaşayan akrabalar arasındaki iletişim kopmakta, yeni kuşakların ülkemizle olan bağları gittikçe zayıflamaktadır. Batılı ülkelerin asimilasyoncu politikaları herkesçe bilinmektedir. Büyük önder Atatürk’ün, “Ulusal kimliğini yitiren uluslar, başka uluslara yem olurlar.” sözü hepimiz için uyarıcı olmalıdır. Avrupa’nın diğer ülkelerine kıyasla anadili eğitiminin en yaygın olduğu ülke Almanya’dır. Buna rağmen bu ülkenin değişik eyaletlerinde Alman makamları tarafından göreve getirilen Türk öğretmen sayısı sürekli azaltılmakta, anadili dersinin önüne çeşitli engeller çıkarılmaktadır. Bir milyon dolayında yurttaşımızın yaşadığı Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti’inde (NRW) 1999 yılında 716 olan Türk öğretmen sayısı 335’e düşürülmüştür. 245 bin öğrencimizin yaşadığı bu eyalette Türkçe dersine katılan öğrenci sayısı bütün çabalara rağmen 45 bindir. Almanya’da toplam 745 bin çocuğumuz okula gitmektedir. Bu ülkede çalışan 1380 Türk öğretmenin 526’sı MEB, kalan kısmı ise yerel makamlar tarafından görevlendirilmiştir. Bu öğretmenlerimiz tarafından verilen Türkçe ve Türkçe Kültür derslerine katılan öğrenci sayısı sadece 88 bindir. Üniversitelere giden öğrencilerimizin sayısı ise 34 bindir. Bu sayı Almanya ve başka bir yabancı ülke nüfusuna kıyasla çok düşüktür.
TÜRKÇE MÜCADELEMİZ SÜRÜYOR
Türkçe dersi Almanya’nın Kuzey Ren Vestfalya (NRW) Eyaletinde yaygın olarak verilmekte ancak bu dersi kısıtlamaya yönelik çabalar sık sık gündeme gelmektedir. Eyalet Eğitim Bakanlığı 2008 yılında hazırladığı bir yönetmelikle anadili derslerini tamamen kaldırmak isteyince Türkçe Gönüllüleri Girişimi’ni oluşturduk ve “Türkçemize sahip çıkalım” belgisiyle yoğun bir kampanya başlattık. Birçok kuruluşun desteğini alarak 30 Mart 2008’de Düsseldorf garından başlattığımız yürüyüş ve mitinge üç bin beş yüz yurttaşımız katıldı. Bu eylemden sonra bakanlık, yönetmeliği geri çekti ve yeni öğretmen kadroları açmaya başladı. Hürriyet Gazetesi Avrupa Yayın Yönetmeni Kerem Çalışkan’ın “Türkçe Yürüyüşümüz” hakkındaki değerlendirmesi yerindedir:“Düsseldorf’ta dün “Türkçemize Sahip Çıkalım” mitingi yapıldı. Güzel ve olumlu bir adım. Avrupa’daki Türkler yavaş yavaş Türkçenin önemini ve değerini fark etmeye başlıyorlar. Bu Türkçe rönesansı, anlamlı bir şekilde tam da Türkçenin yavaş yavaş silinmeye başladığı, anadili derslerinin giderek yok olduğu, Alman eğitim sisteminin Türkçeye dönük her türlü girişimi boğmaya çalıştığı bir dönemde gerçekleşiyor. Yok edilmek istenen Türkçe Avrupa’nın ortasında adeta yeniden küllerinden doğuyor.” . (31 Mart 2008) Türkçe yürüyüşü Almanya’daki yurttaşlarımıza özgüven ve anadilimize sahip çıkma bilinci
kazandırmıştır. NRW Eyaletinde çalışmalarını sürdüren Kuzey Ren Vestfalya Türk Veli Dernekleri Federasyonu FÖTEV, anadilimizin önemini anlatan ve derse kayıt dilekçesini içeren 200 bin bildiriyi camilerde, derneklerde ve konsolosluk önlerinde yurttaşlarımıza dağıtmış, çok sayıda bilgilendirme toplantısı düzenlemiştir. “Türkçe yürüyüşü” sonrası kurulan Ruhr Veliler Birliği ve Ruhr Öğretmenler Birliği başta olmak üzere bölgedeki derneklerimiz okuma yarışmaları, veli seminerleri yapmaktadır. Ulusal bayramlarımız; özellikle 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı binlerce kişinin katılımıyla kutlanmaktadır. Bu özverili çalışmalar diğer eyaletlerdeki kuruluşlara da örnek olmaktadır. Almanya Türk Veli Dernekleri Federasyonu FÖTED, Almanya Türk Öğretmenler Federasyonu ATÖF ve Almanya Türk Toplumu TGD, Türkçemizi yaşatmak için Almanya çapında çalışmalarını sürdürmektedir. Yapılan bu çalışmaları daha da güçlendirmek zorundayız.
TÜRKÇE DERSİ OKULDA VERİLİR
Almanya’da Türkçe ders kitaplarına ve öğretmenlerine yapılan haksız suçlamalar, teneffüste Türkçe konuşma yasakları belleğimizdedir. Okullarda Türkçe dersi isteyen velilerimizin önüne türlü zorluklar çıkarılmaktadır. Bazı Alman öğretmenler çocuklarımızı Türkçe dersinden çıkarmak için çaba harcamaktadır. Bu tür engellere karşı örgütlü bir mücadele vermeyen bazı eyaletlerde Türkçe dersleri iyice kısıtlanmış ya da tamamen ortadan kaldırılmıştır. Avrupanın diğer ülkelerinde de durum farksızdır. Bu haksız uygulamalara karşı gerekli tepkiyi göstermeyen Türk toplumu, bunun bedelini ağır bir şekilde ödemektedir. Hollanda’da, bu dersin kaldırılması gündeme gelince Türk toplumunun kuruluşları bir araya gelerek mücadele etmek yerine Türkçe dersinin cami ve derneklerde verilmesine razı oldular. Okul dışında verilen dersler verimli olmadığı ve ciddiye alınmadığı için zamanla kaldırıldı. Türkçe dersinin okul dışında verilmesini istemek büyük hatadır, asla kabul edilemez.
ÖĞRETMENLERİMİZ VE TÜRKÇE DERSİ
Avrupa’da, Türk hükümeti tarafından gönderilen 750 dolayında Türk öğretmen vardır. (Almanya, Avusturya, Fransa ve Belçika’da) Yeterince dil bilmeden bu ülkeye beş yıllığına gelen öğretmenlerimiz yerel makamlarla büyük sorunlar yaşamakta, okul yönetimi ve öğretmenleriyle çalışması kolay olmamaktadır. 2018’de Berlin’deki bir okul yönetimi, sınıflarında Türkçe dersi verildiği için Türk Konsolosluğundan 28 bin Avroya yakın kira talep etmiştir. Bazı eyaletlerde de benzer sıkıntılar yaşanmaktadır. Yaşanılan sorunların önemli bir kısmı yerel ve resmi makamların Türklere karşı olan tavır ve tutumlarından kaynaklanmaktadır.
Anadili dersi genellikle öğleden sonraya bırakıldığı ve verilen notlar sınıf geçmeyi etkilemediği için bu derse katılım giderek azalmaktadır. Ders araç ve gereçleri ise ihtiyacı karşılamaktan uzaktır. Türkiye’den gönderilen kitaplar gerek içerik gerekse dil yönünden Avrupa’da yaşayan çocukların dünyasına hitap etmemektedir. Bu nedenle o ülkelerde yaşayan ve çalışan deneyimli öğretmenlerimizin de katılacağı kitap yazma komisyonları kurulmalı; bu alanda olumlu çalışmalar yapan meslektaşlarımıza destek verilmelidir.
Bütün bu olumsuz koşullara rağmen tüm öğretmenlerimiz çocuklarımıza Türkçemizi ve ulusal kültürümüzü öğretmek için büyük çaba göstermektedir. Bazı çevreler tarafından konsolosluk öğretmeni, yerel makam öğretmeni ya da Almanya’da eğitim gören öğretmen ayrımı yapılması son derece üzücüdür. Sorunlarımızın çözümü için tüm öğretmenlerimiz el ele vermek zorundadır.
TÜRKÇE DERSİNİN BAŞARILI OLMASI İÇİN...
■ Anadilde eğitim desteği, anaokullarında Almancayla paralel başlamalıdır. Çocuklar ilkokula başladıklarında, okuma yazma eğitimi ikidilli olarak verilmelidir. Birinci ve ikinci dil edinimi arasındaki farklar dikkate alınmalı, ikidilli okuma-yazma öğretiminde uygun yöntemler kullanılmalıdır. Bunun için ikidilli eğitmen ve öğretmenler yetiştirilmeli ve işe alınmalıdır. ■ İkidilli malzemeler geliştirilmeli, ikidillilik teşvik edilmeli, Türk yayınevlerinin ve yazarların çalışmaları desteklenmelidir. ■ Anadili dersi normal ders programı içinde yer almalı, haftada 5 saat (en az 3 saat) verilmelidir. Verilen not sınıf geçmeyi etkilemeli, başka bir yabancı dilin notunun yerini tutmalıdır. Anadili dersine kayıtlar okul başlangıcında bir kez yapılmalı ve okul bitinceye kadar geçerli olmalıdır. Anadili dersi açılabilmesi için ilkokullarda 10, ilkokuldan sonraki dönemde 15 öğrenci yeterli olmalıdır. ■ Türk çocuklarının Türkçe dersine katılımı 6. sınıfa kadar zorunlu olmalı ancak velinin yazılı başvurusu halinde bundan sorumlu tutulmamalıdır. Türkçe dersi 6. Sınıftan itibaren ikinci veya üçüncü seçmeli yabancı dil dersleri arasında yer almalıdır. ■ Anadili dersi organizasyon, içerik ve personel bakımından desteklenmelidir. Öğretmenlerin meslek içi eğitimine önem verilmelidir. Öğretmen kadroları göçmenlerin gereksinimlerine göre saptanmalı, Her ulusun öğrenci oranına göre öğretmen kadrosu verilmelidir. ■ Anadili dersine katılmak özendirilmeli, bazı Alman müdürlerin ve öğretmenlerin bu derse katılımı engelleme girişimlerine izin verilmemelidir. Özellikle okula kayıt döneminin yapıldığı şubat ayında başta öğretmen, veli dernekleri olmak üzere, eğitim ataşelerimiz ve tüm sivil toplum kuruluşları Türkçe kampanyaları düzenlenmelidir. ■ Almanca ders dilidir, okul dili değildir; çocuklarımızın okul bahçelerinde Türkçe konuşmaları engellenemez. ■ Türkçe öğretmeni olmayan okullara ve emekliye ayrılan öğretmenlerin yerine acilen yeni atamalar yapılmalı; öğretmenin uzun süreli hastalığı durumunda vekil öğretmenler görevlendirilmelidir. Öğretmenlerimizin çalışma koşulları düzeltilmeli, yerli ve göçmen öğretmen maaşları arasındaki eşitsizlik giderilmelidir.
YURTDIŞINDA TÜRKÇEYİ YAŞATMAK İÇİN...
Yurtdışında anadilimizi ve ulusal kültürümüzü yaşatmak için Türk toplumunun bireyleri, kurumları ve temsilcileri planlı, programlı ve uzun vadeli bir çalışma yürütmelidir. Bu konudaki önerilerimiz şöyledir: 1. Her eyaletteki göçmen örgütleri bir araya gelmeli, Türkçe konusunu ele almalı, konuları derinlemesine incelemek için yatılı hafta sonu seminerleri düzenlenmelidir. Eyaletler düzeyinde yapılan çalışmalar federal düzeyde birleştirilmeli, koordineli bir çalışma yürütülmelidir. 2. Eğitim alanında çalışmalar yapan öğretmen ve veli dernekleri devletimiz tarafından her yönden desteklenmeli, bu alanda atılacak her adımda bu kuruluşlarla işbirliği yapılmalıdır. 3. Öğretmen ve veli temsilcilerinin, bilim adamlarının, Alman ve Türk tarafının üst düzey yetkililerinin katılacağı eğitim kurultayları, paneller, sempozyumlar ve açıkoturumlar düzenlenmeli; Türkiye’deki üniversitelerin ve sivil toplum kuruluşlarının desteği alınmalıdır. 4. Ana-baba eğitimi üzerinde önemle durulmalı, bu alanda projeler geliştirilmelidir. Türkçenin önemini, sorunlarımızı, istemlerimizi içeren bildiriler, afişler, Almanya’daki okul sistemi ve meslek eğitimi hakkında aydınlatıcı Türkçe broşürler hazırlanmalıdır.
5. Başta TRT olmak üzere tüm basın-yayın organları yurttaşlarımızı, anadilimiz Türkçe ve çocuklarımızın eğitimi konusunda duyarlı hâle getirmeye çalışmalı, duyurular ve kamu spotları hazırlamalıdır. 6. Yurtdışında yaşayan Türk toplumunun ulus ve dil bilincinin güçlendirilmesi için sanatçıların, yazarların, sporcuların ve bilim insanlarının katılacağı kültürel etkinlikler düzenlenmelidir. 7- 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 30 Ağustos Zafer Bayramı öğretmenlerimiz ve velilerimizle birlikte yığınsal olarak kutlanmalı, buralarda anadili konusu gündeme getirilmeli ve istemlerimiz kamuoyuna duyurulmalıdır. 8. Alman kurumlarıyla (siyasi partiler, öğretmen sendikaları, üniversiteler, kiliseler) politikacı, yazar, bilim ve sanat adamlarıyla ilişkiye geçilmeli, destekleri alınmalıdır.
9. Alman okul sistemi içinde çocuklarımıza yapılan haksızlıklara anında ve üst düzeyde tepki gösterilmeli, bu konuda Türk öğretmen ve veli dernekleri birlikte hareket etmelidir. Almanca ders kitaplarında Türk düşmanlığını körükleyen metinlere yer verilmemesi için girişimlerde bulunulmalıdır. 10. Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün ve devrimlerimizin Almanya’da okutulan ders kitaplarında yer alması için çalışılmalıdır.
TÜRKİYE’DEN BEKLENTİLERİMİZ
1. Yurtdışındaki veli, öğretmen ve öğrenci temsilcileri ile eğitim bilimcilerinin katılacağı bir şura ile Avrupa’daki Türk göçmen azınlıklar için geçerli olacak bir “Kültür ve Eğitim Programı” geliştirilmeli ve uygulamaya konmalıdır. 2. Şans eşitliğini engelleyen sorun ve uygulamaların çözümü için Alman makamlarıyla bilimsel düzeyde işbirliği yapılmalıdır. Bu konuda hazırlanacak model uygulamalar, maddi ve personel olarak desteklenmelidir. 3. Eğitim ve öğretim sorunları ana-babalardan ayrı düşünülemez. Sorunların ardında yatan nedenlerden biri de Türk ana-babaların eğitim ve öğretim konusundaki bilgi eksikliğidir. Öğretmenlerimiz, konsolosluklarımız eğitim, din ve çalışma ataşeliklerimiz aileleri anadili konusunda daha duyarlı hale getirmek için çalışmalıdır. Camilerde verilen hutbelerde Türkçemizin önemi vurgulanmalıdır. 4. “Bakanlık öğretmeni”, “yerel makam öğretmeni” ayrımı yapmadan tüm öğretmenlerin mesleki ve özlük haklarına sahip çıkılmalıdır. Almanya’da görev yapan ve mahalli makamlarca atanmış olan Türk öğretmenlerin Alman öğretmenleriyle eşitliği sağlanmalıdır. 5. Anadili dersleri Türk hükümetinin değil, vergimizi ödediğimiz Alman Devleti’nin yetki ve sorumluluk alanı içinde olmalı, maliyeti Alman Devleti tarafından karşılanmalıdır. Türkçe öğretmeni gereksinimi Duisburg-Essen Üniversitesi’ndeki Türkçe Öğretmenliği Bölümü’nden karşılanmalı, bu bölümden mezun olanlar öncelikli olarak Türkçe dersi vermelidir. Ancak burada yetişen öğretmenlerin gereksinimi karşılamaması durumunda, Türkiye devlet yetkililerce işbirliği yapılarak Türkiye’den öğretmen getirilmelidir. 6. Diploma denkleştirmelerinde anadili dersine katılım dikkate alınmalıdır. Başarılı öğrencilerimiz burs verilerek desteklenmeli ve ödüllendirilmelidir. Konsolosluklarımız, anadili derslerine katılan öğrencilerin pasaport işlemlerinden düşük ücret almalıdır. 7. Çocuklarımızın ve gençlerimizin Türkiye ile bağlarını güçlendirmek amacıyla öğrenci değişimi desteklenmelidir. Almanya’dan Türkiye’ye gidecek üniversiteli gençlere, “Türkiye Cumhuriyeti Tarihi”, “Atatürk ve Devrimleri” konulu seminerler verilmelidir.
