EMİRDAĞ YÖRÜKLERİ
Anadolu’da Osmanlı hâkimiyetinin başlaması ile birlikte Batı Anadolu’daki konar-göçer Türkmenlerin Yürük/Yörük diye isimlendirildiği görülmektedir. Yörük adının “yürü-mek” mastarından türetildiği ve yürüyen, sefere koşan, çadır halkı, bir yerde durmayıp devamlı yer değiştiren göçebe manasına geldiği umumiyetle kabul edilmiştir.
Yörüklerin, yayıldıkları sahalar ise Kızılırmak yayının batısından İçel’i de içine alacak şekilde çekilecek çizginin batısında kalan bölgeler ile Rumeli topraklan olarak tespit edilmiştir. Bundan dolayı, Anadolu’nun batı bölgelerinde XVII. yüzyıldan önce konar-göçerlik edenlere ve bunları kurdukları köylere “Yörük” veya “Yörük köyü”, bahsedilen yüzyıldan sonra buralara gelen konar-göçerlere de “Türkmen” denilmiştir. Keza, bunların kurduğu köyler de “Türkmen köyü“ olarak adlandırılmıştır.
Osmanlı vesikalarında Yörük “toprağı olmayan”, yani belli bir yerde durmayan “konar-göçer” olarak nitelendirilmiştir. Bu husus onların yaylak ve kışlak hayatı süresince, önceden belirlenmiş sınırlar dâhilinde kalmak mecburiyetinde olmadıklarını bildirmektedir. Bununla birlikte, konup-göçtükleri güzergâhlar boyunca çevreye zarar vermemeleri gerekmekteydi. Aksi halde, konar-göçerlikten men edilirlerdi. Yörüklerin konup-göçmeleri esnasında yerleşik ahalinin ekin ve bostanlarına zarar vermemesi, aksi halde bunların göçebelikten men edileceği kanunla belirlenmiştir. Öte yandan, Yörükler eğer bir sipahiden yer tutup ziraat ederse öşür ve salarlık verdikten sonra ‘’boyunduruluk” adıyla on iki akçe vergi vermek durumundaydı.
Kayıtlarda Türk, Türkmen, Yörük, Karakeçili isimleri birbirinin yerine kullanılmıştır. Yörük kelimesi sıfat olarak ortaya çıkmış, sonradan göçer Türkmenlerin adı olmuştur. Yörük kelimesinin zıddı YATUK olup göçmeyen, yerleşik Türkmen anlamındadır.
Yöremizdeki Yörükler Kayı boyunun Karakeçili oymağına bağlıdır. Bugünkü köy adlarının pek çoğu aynı zamanda Yörük obalarının da ismidir. Bugün Yörük dediğimiz Türkmenler yöremize 1240 yılından itibaren yoğun olarak dağlık yerlere yerleşmişlerdir. Yörük ve Türkmen aynı boydur, aralarında soy farkı yoktur. Esasen Yörük sözü yaylacılık yapan Türkmenler için Osmanlı bürokrasisi tarafından verilen bir isimdir.
YÖRÜKLERİN EMİRDAĞ’DAKİ YERLEŞİM MERKEZLERİ
Tez, Çatallı, Kolanşam (Golan_Şam Türkmenleri-Başkonak), Dereköy, Kurudere, Güneysaray, Yüreğil, Emirinköy, Demircili, Soğukkuyu, Karacalar, Güveççi, Türkmenköy, Çaykışla, Örenköy, Horan(Yavuz)
1530 KAYITLARINDA ADI GEÇEN YÖRÜK KÖYLERİ
Yüreğil, Karacalar, Horan, Çaykışla, Tez
1850 KAYITLARINDA ADI GEÇEN YÖRÜK KÖYLERİ
Yüreğil, Kolanşam, Çatallı, Tez, Dere, Balcam, Karacalar, Demircili, Türkmen, Güveçci, Çaykışla
KAYNAK:
Prof. Dr. Mehmet Eröz, Yörükler, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1991
Yorum Yazın
Facebook Yorum