Bruxelles Korner
Derya Soysal
14 temmuz 1787 de Paris'teki Bastille Hapisanesine Baskın gerçekleşir. Bu hapisane Fransa'nın otoriter, mutlakiyetçi monarşisini temsil ediyordu. Devlete karşı gelenler oraya gönderiliyordu. Karl Marxı ve Mustafa Kemal Atatürk'ü etkilemiş olan büyük yazar Voltaire, 1717 ve 1726 tarihlerinde iki defa Bastille hapishanesinde hapsedilmiştir. Bu baskın Fransız Devriminin parlama noktasıdır. Fransız İhtilâli, Fransa'nın yüzyıllardır sürdürdüğü mutlak monarşiyi devirdiği devrim olarak tarihe geçmiştir. Avrupa'nın ve dünyanın dönüm noktasıdır. Yakın çağ, çoğu tarihçinin Fransız İhtilâli ile başladığı kabul edilir.
Peki bu çağ açan Fransız devrimi nasıl gerçekleşti? Sebepleri nelerdi? Sonuçları ne oldu ? Bunu birlikte inceleyelim.
XV. Louisnin ölümünden sonra, XVI. Louis e kalan kraliyet umutsuz ve zayıftı. Louis Capet ismiyle bilinen XVI. Louis'de kraliyeti gibi zayıftı. Halkı tarafından sevilmez, desteklenmezdi. Burjuvazi ve aristokratik soylular mutlak monarşiden bıkmışlardı. Artık İngiltere devrimine benzer bir devrim yapmanın gerektiğini, meşrutî monarşiye geçmenin vaktinin geldiğini düşünürler. Üçüncü toplumsal tabaka ve bu toplumun entelektüeli olan burjuvazi feodal sistemin gayri müsaviliğine karşı hareket etmek isterler.
Feodal sisteminde toplumlar 3 ayrı sınıflara ayrılırlar: Asiller ; Ruhban Sınıfı ve Köylüler.
* Soylular sınıfı üretim yapan serflerin çalıştığı toprağın sahibi olan ve serfler üzerinde askerî/yönetici sınıf olarak oturan sınıftır. Kraliyetin toplam sınıfın 2% dir.
* Ruhban sınıfı, Katolik kilisesine bağlı papaz, keşiş ve diğer din adamlarıdır. Toplam nüfusun 1%. Bu iki sınıf, Kraliyete kraldan sonra imtiyazlı sınıflardır.
* Toplam nüfusun 97% olan Köylülerin omuzlarında ise bütün Kraliyetin yükü vardır ve hiçbir ayrıcalığa sahip değillerdir. Burjuvazide bu sınıfın içindedir.
Krallık çok büyük bir bütçe açığı yaşıyordu. Büyük nedeni ise Fransa'nın Amerikan devrimine müdahalesiydi. Amerikan devrimi, Fransız devrimin ilham kaynaklarında biri olmuştur. Bu bütçe açığına ekonomik kriz eklenir.
1788in hasatı kötü geçmiştir. Açlık bir çok köylüyü vurmuştu. Köylü sınıfı bu nedenlerden dolayı ayaklanır. Bu ayaklanma büyük bir korku yaratır. Bir buçuk asırdır açılmayan États généraux, 5 mayıs 1789 tarihinde açılır. Toplantıda Fransız toplumunun üç tabakası olan asiller, kilise ve halkın geri kalanı 1614 yılından sonra ilk kez bir araya gelir. Ekonomik ve siyasi sorunları tartışmak için toplanmışlardır. Aydınlanma filozofların (Rousseau, Descartes, Diderot, Kant…) etkisiylede artık Fransız İhtilalinin vakti gelmişti.
4 ağustos 1789 Parlamentonun toplanması, feodal sisteme son verir. Bununla birlikte, eski rejim son bulmuştur.
Fransız devriminin temeli olan "İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi"ise 26 ağustos 1798 da yayımlanmıştır. Fransız anayasasına eklenmiştir. Ve koruduğu değerler bunlardır: insanların özgür doğduğunu ve eşit yaşamaları gerektiğini, insanların zulme karşı direnme hakkı olduğunu, her türlü egemenliğin esasının millete dayalı olduğunu ve mutlak egemenliğin bir kişi ya da grubun elinde bulunamayacağını, devleti idare edenlerin esas olarak millete karşı sorumlu olduğunu, hiç kimsenin dini ve sosyal inançları yüzünden kınanamayacağıdır. Devletin amacı da insanların bu kutsal haklarını korumaktır. İnsanların bu doğal hakları; özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve baskıya karşı direnmedir.
Fransız devrimin sonuçları Feodal sistemin yıkılışıdır. Artık bireysel özgürlük vardır (liberalizm), soy değil emek önemlidir. Peki herkes eşit midir yine? Herkes özgürce iş/şirket kurabilir ? Ama herkesin bunu yapabilmek için gücü veya imkanı var mıdır ? Bu liberalizm rekabetçi pazarlar içermeyecek mi ? Liberalizmin yarattığı ekonomik rekabet, kapitalizm ile sonuçlanmayacak mı ?
Peki bu devrim liberal demokrasinin doğuşu mudur ? Devrimin bir başka yüzü bir tarihi olayla özetlenir. 14 haziran 1791 tarihinde " la loi Le Chapelier " adındaki bir yasa çıkarılır. Ve bu yasa her türlü işçi örgütlerini, sendikaları, veya grevleri yasaklanır. Devrim esnasında katledilen Soylular ile Ruhban sınıfı sayısı ise çok fazladır. Devrimden sonra, kazanan tek toplum burjuvazidir. Görüldüğü gibi tarih ne siyah ne beyazdır. Tarih gridir. Geçmişimizi öğrenmemiz ve kabul etmemiz gerekiyor. Hatalardan ders çıkartmamız ve asla tekrar etmememiz gerekiyor. Asla fanatikliği düşmemiz gerekiyor. Devrim güzeldir, devrim ümittir. Devrim ilerlemektir. Ama devrim şiddet unsuru içermeyen direnişlerle, aydınlanmalarla gerçekleşmelidir. Ve bu devrimden herkesin yararlanması gerekir.
